Jakość powietrza w Polsce pogarsza się z roku na rok. Polska stała się stolicą zanieczyszczonego powietrza w Europie. Liczba miejscowości, w których stężenie toksycznych substancji osiąga stan alarmujący wciąż rośnie.
Jakość powietrza w Polsce
Jako kraj przodujemy w wytwarzaniu szkodliwych substancji pylących. Polskie miasta mają coraz większy problem z zanieczyszczonym powietrzem przez pyły i smog. Wszyscy mówią, że trzeba coś z tym zrobić, ale jakoś niewiele z tego wynika. Ich mieszkańcy mają słaby dostęp do informacji o skali i przyczynach zjawiska. Chcemy to zmienić i pokazać, jak walczyć ze zjawiskami pylenia rozsądnie i skutecznie.
Według corocznych raportów Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) Polacy oddychają powietrzem bardzo złej jakości, przez co każdego roku przedwcześnie umiera ponad 48 tysięcy osób.
Skąd pojawia się zjawisko pylenia?
Zjawisko pylenia jest najbardziej dokuczliwe podczas suchej i wietrznej pogody. Wtedy to cząsteczki pyłu po wysuszeniu mają ułatwiony, wtórny transport od kilku metrów nawet do kilku kilometrów w zależności od siły wiatru. Emisja pyłów jest też pobudzana często mechaniczne poprzez np. poruszające się samochody lub przeładunek materiałów sypkich. Zjawiska takie wystepują najczęściej na poboczach dróg, drogach gruntowych oraz w pobliżu składowisk węgla kamiennego (hałdy węglowe) i innych materiałów sypkich. Niebezpieczeństwo wdychania szkodliwych pyłów powstaje wtedy, gdy sąsiadujemy z tego typu obszarami.
W czołówce jednych z najbardziej trujących i zagrażających substancji w smogu są pyły zawieszone pochodzące z lokalnych źródeł zanieczyszczenia.
Zjawisko smogu w miastach w dużej części jest uzależnione od właściwości lotnych cząstek pochodzących z procesów spalania paliw w pojazdach oraz urządzeniach grzewczych. Pylące cząstki osiadają w buforach jakimi są powierzchnie jezdni, otwarte place czy też pasy przydrożne (piaskowe-gruntowe).
Dlaczego pyły są tak niebezpieczne dla naszego zdrowia i życia?
Pyły stanowią mieszaninę cząstek stałych i ciekłych. Ze względu na duży stopień dyspersji mogą przebywać w atmosferze w stanie zawieszonym przez długi czas. Pyły posiadają mikrometrowe rozmiary, przenikają poprzez układ oddechowy do naszego krwiobiegu i mózgu. Biorąc pod uwagę ocenę stopnia zagrożenia zdrowia ocenia się średnicę tych cząsteczek (tzw. aerodynamiczna średnica cząstek). Pył PM 2.5 zawiera cząstki stałe o niewielkiej średnicy, do 2,5 mikrometra. To dzięki temu niewielkiemu rozmiarowi w łatwy i szybki sposób przedostają się do układu oddechowego, a następnie przesuwają się dalej powodując zatrucie krwioobiegu. Z kolei PM10 to ziarenka, które mają średnicę do 10 mikrometrów. Ta wielkość pozwala przenikać takim cząstkom do naszych płuc. Skutki zdrowotne ponoszone na skutek przebywania w zanieczyszczonym powietrzu dotyczą przede wszystkim układów oddechowego oraz sercowo-naczyniowego, są także powiązane ze wzrostem hospitalizacji oraz obniżeniem średniej długości życia.
Zanieczyszczenie powietrza w Polsce i w Europie
Aż 33 miasta z Polski są w raporcie WHO z najbardziej zanieczyszczonym pyłem powietrzem w Uni Europejskiej. Raport ukazuje, że pięć miast z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem to kolejno: Żywiec, Pszczyna, bułgarski Dimitrowgrad, Rybnik i Wodzisław. Wysoko na liście znajdują się też m.in. Kraków, Nowy Sącz, Katowice i Gliwice. Wszystkie miasta wśród tych 50 przekraczają zalecane przez WHO maksymalne stężenie pyłów co najmniej trzykrotnie.
Źródło: Financial Times, https://www.ft.com/content/6712dd66-c91d-11e6-8f29-9445cac8966f?mhq5j=e3
Polskie miasta należą do najbardziej zanieczyszczonych w UE.
Przy przygotowaniu zestawienia brano pod uwagę tzw. pył zawieszony PM2,5. Są to cząstki o średnicy 2.5 mikrometra (prawie 30 razy mniej niż średnica ludzkiego włosa). Zdaniem WHO jest on najbardziej szkodliwym spośród zanieczyszczeń powietrza. Przyczynia się on do występowania chorób układu oddechowego i krążenia. Długotrwałe oddychanie zanieczyszczonym powietrzem skutkuje skróceniem średniej długości życia.
Pyły stanowią poważny czynnik chorobotwórczy, osiadają na ściankach pęcherzyków płucnych utrudniając wymianę gazową, powodują podrażnienie naskórka i śluzówki, powoduje zapalenie górnych dróg oddechowych oraz wywołuje choroby alergiczne, astmę, nowotwory płuc, gardła i krtani.
Na warunki pracy źle oddziałują warunki mikroklimatyczne szczególnie silny wiatr i zmienna temperatura. Powodują one emisję lub wtórną emisję (dotyczy odpadów już zdeponowanych) zachodzącą głównie w okresie letnim, w dniach bezdeszczowych, gdy powierzchnia terenu jest sucha. Pylenie występuje też podczas rozładunku transportowanych odpadów i wskutek mechanicznego oddziaływania (przemieszczanie pylących odpadów, niwelowanie spychaczem, praca kompaktora). Przepisy regulujące podstawowe obowiązki pracodawców w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy odnoszą się do wszystkich przedsiębiorstw bez wyjątku.
Ponad 80% ludzi w miastach oddycha zanieczyszczonym powietrzem.
